Plato’s opmerkelijke mythe over het terugvinden van je wederhelft

Er is geen filosoof van de westerse wijsbegeerte geweest die zo gefascineerd was door het begrip eros (liefde) als Plato. Zijn denken is doordrongen van dit begrip. Zo beschreef hij dat de oorsprong van de menselijke liefde komt omdat we als 4-benig wezen ooit gehalveerd werden door de goden. ‘Al zolang dus’ schrijft Plato, ‘is de liefde voor elkaar de mensen aangeboren. Ieder van ons is dus een ontbrekende helft van een mens, omdat hij is doorgesneden als een schol: twee uit één. Zo is ieder altijd op zoek naar de helft die bij hem past.’

Er was eens …

In het begin was de bolmens vierbenig, met twee gezichten. Hij was volledig, niets ontbrak er aan hem, vertelt Plato in zijn ‘Symposium’. Maar de bolmensen werden overmoedig, ze dreigden de goden aan te vallen. Dus greep Zeus in. Hij sneed de mensen doormidden.

Apollo modelleerde de mens

Van ieder die hij doorsneed liet hij Apollo het gezicht met de helft van de hals omdraaien, naar de snee toe, zodat de mens zich beheerster zou gedragen doordat hij zag hoe er in hem gesneden was. De rest liet hij hem genezen. Apollo draaide het gezicht om en trok de huid van alle kanten samen naar wat nu de buik heet, net als een geldbuidel die je dichttrekt, en bond hem af in het midden van de buik, waarbij hij één opening liet, die nu dus navel wordt genoemd. Verder streek hij alle rimpels glad en hij modelleerde de borstkas met zo’n instrument als een schoenmaker gebruikt om rond zijn leest de rimpels in het leer glad te strijken. Een paar liet hij er over, juist rond de buik en de navel, als herinnering aan wat er vroeger is gebeurd.

Met uitsterven bedreigd

Toen het oorspronkelijke lichaam dus doormidden was gesneden, verlangde elke helft wanhopig terug naar de andere helft, en zij zochten elkaar op. Dan sloegen ze de armen om elkaar heen en grepen elkaar beet in hun verlangen om tot een eenheid te groeien. Zo stierven ze van honger en algehele werkeloosheid, doordat ze niets apart van elkaar wilden doen. Wanneer een van de helften stierf en de andere achterbleef, zocht die achtergebleven helft een andere helft en greep die beet, of hij nu van zo’n hele vrouw een helft tegenkwam – wat wij nu vrouw noemen – of van een man, en zo kwamen ze de een na de ander om.

Het medelijden van Zeus

Uit medelijden doet Zeus hun dan een ander middel aan de hand. Hij verplaatst hun schaamdelen naar de voorkant. Want tot dusver hadden ze ook die aan de buitenkant gehad en stortten ze hun zaad niet uit in elkaar, maar op de grond, net als cicaden. Nu verplaatste hij die schaamdelen dus zo naar hun voorkant en liet ze daardoor bij elkaar verwekken, door het mannelijke bij het vrouwelijke, om de volgende reden. Als bij dat beetpakken een man dan een vrouw trof, zou er door hun seksueel verkeer nageslacht ontstaan, en tegelijk zou, als een mannelijke helft een mannelijke tegenkwam, het samenzijn tenminste tot verzadiging leiden. Ze zouden ermee ophouden, aan het werk gaan en zorgen dat ze in leven bleven.

Ieder van ons is een ontbrekende helft van de ander

Zo lang geleden is dus de liefde voor elkaar in de mensen ontstaan. Die brengt hen in hun oorspronkelijke gedaante bijeen en probeert van twee één te maken om de menselijke natuur te genezen. Ieder van ons is dus een ontbrekende helft van een mens, omdat hij is doorgesneden als een schol: twee uit één. Zo is ieder altijd op zoek naar de helft die bij hem past.>